Μαμά μου ήδη υπάρχω!

Φωτεινή Γούτσιου BSc Psych., Pg Dipl.

Το μωρό μου πώς θα είναι; Έχει διαμορφώσει τα χεράκια του , τα ποδαράκια του; Θα είναι όλα του τα όργανα ακέραια και υγιή; Ερωτήσεις αυτού του είδους είναι συχνά στο νου μιας μέλλουσας μαμάς.  Η νέα μητέρα ενημερώνεται για το τι θα πρέπει να κάνει ώστε να εξασφαλίσει το καλύτερο για το μωράκι που περιμένει. Καλή διατροφή σωστές εξετάσεις, ξεκούραση, διακοπή βλαβερών συνηθειών είναι μέσα στις προτεραιότητές της.  Κάποιες όμως άλλες ερωτήσεις όπως εάν το μωρό μας νιώθει τον κόσμο γύρω του μέσα στην μήτρα , αν καταγράφει μνήμες και εντυπώσεις, αν και περνούσαν από το νου μιας ευαισθητοποιημένης μητέρας συχνά έμεναν αναπάντητες και με ασαφείς απαντήσεις.

 Ένα άλλο ερώτημα είναι αν έχουν επίδραση  οι συνθήκες που ζει η μητέρα  σε ψυχολογικό επίπεδο(εάν είναι ήρεμη , ψυχικά υγιής) στην ψυχική ωρίμανση  του εμβρύου.

Μέχρι αρκετά πρόσφατα  η Δυτική κοινωνία πίστευε ότι το μωρό αρχίζει την ζωή του, μόλις γεννηθεί και ότι δεν έχει σημαντικές εμπειρίες μέσα στην μήτρα. Η ίδια άποψη υποστηριζόταν και από επιστήμονες του ιατρικού κόσμου και υπήρχε η αντίληψη ότι είναι μια ανεπαρκής ύπαρξη που δεν είναι εύκολο να καταγράψει μνήμες,  να  βιώσει ψυχικά τραύματα, να νοιώσει συναισθήματα.

Πρόσφατες όμως έρευνες(Chamberlain)  έδειξαν ότι το έμβρυο αντιλαμβάνεται  μέσα στην μήτρα τον κόσμο από τις πληροφορίες που παίρνει από την μητέρα του. Αντιλαμβάνεται τα συναισθήματά της, τους ήχους, τις μυρωδιές, και καταλαβαίνει γεύσεις. Το έμβρυο με αυτό τον τρόπο βιώνει όλα τα ερεθίσματα και αντιδρά ανάλογα, με αποτέλεσμα να αποτελεί ουσιαστικά ένα ενεργό δέκτη, που βρίσκεται σε εγρήγορση και συνυπάρχει με τη μητέρα του, εισπράττοντας και υιοθετώντας τις όποιες αλλαγές στην ψυχική της κατάσταση ως δικές του.

          Παρόλο που το έμβρυο αδυνατεί να συλλάβει τα γεγονότα που οδήγησαν τη μητέρα σε κάποιο συγκεκριμένο συναίσθημα, συνειδητοποιεί όμως τις σωματικές αντιδράσεις του συναισθήματος, μέσω των χημικών ουσιών που μεταδίδονται σε αυτό διαμέσου του πλακούντα. Με αυτό τον τρόπο, ένα έμβρυο βιώνοντας για παράδειγμα αισθήματα θυμού από τη μητέρα, το θυμάται και συχνά όταν έρχεται στον κόσμο, μεταφέρει το αίσθημα αυτό και στη δική του ζωή. Έτσι, αν και μπορεί το έμβρυο να είναι υγιές σωματικά μέσα στη μήτρα, είναι πιθανό να βιώνει αρνητικά συναισθήματα λόγω της διάθεσης της μητέρας του, όπως θυμός, άγχος, ανασφάλεια, ένα συναισθηματικό φορτίο που «εγγράφεται» μέσα του και το μεταφέρει και μετά την έξοδό του στον κόσμο.

Η ζωή του  μωρού μας  και η επικοινωνία του με  τον έξω κόσμο έχει ήδη αρχίσει!

          Μέσω των ερευνών, στο πλαίσιο της προγεννητικής ψυχολογίας προκύπτει πως κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η μήτρα αποτελεί ένα πρώιμο σχολείο για το αγέννητο μωρό, όπου αναπτύσσονται για πρώτη φορά οι αισθήσεις του και το έμβρυο αποκτά κάποια μορφή συνειδητότητας. Εκτός από την αντίληψη των συναισθημάτων της μητέρας μέσω της άρρηκτης σχέσης με αυτήν, το έμβρυο μετά τους πρώτους μήνες της κύησης αναπτύσσει σε σημαντικό βαθμό τις αισθήσεις της όρασης, της αφής και της ακοής. Οι αισθήσεις αυτές αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και δεν είναι απομονωμένες η μία από την άλλη. Παράλληλα, πρόσφατες έρευνες αποκάλυψαν ότι το έμβρυο μετά το αρχικό στάδιο της εγκυμοσύνης έχει τη δυνατότητα να ονειρεύεται με παρόμοιες αντιδράσεις με αυτές των ενηλίκων(Birnholz, 1981)..

 Κάποιες μελέτες με ενήλικες έχουν δείξει ότι συμπεριφορές ενηλίκων και κάποια φαινόμενα που παρουσιάζουν στην ζωή τους όπως φοβίες χωρίς αιτία, εξηγούνται καλύτερα μέσα από την γνώση του ιστορικού του ατόμου  από την αρχή της σύλληψής του. Αυτό μπορεί ίσως να βοηθήσει να κατανοηθούν καλύτερα κάποια αισθήματα  ίσως φόβου και πανικού  και κάποιες φορές να θεραπευτούν.  

          Όλες αυτές οι παρατηρήσεις συγκλίνουν προς ένα συμπέρασμα. Θα ήταν λάθος να πιστέψουμε πως η ζωή ενός ανθρώπου ξεκινά μετά τη γέννησή του, όταν τόσο οι αισθήσεις όσο και ο συναισθηματικός κόσμος έχουν αρχίσει να διαμορφώνονται από την προγεννητική περίοδο. Η γνώση όλων αυτών των τεκμηρίων μας κάνει να είμαστε περισσότερο προσεκτικοί και υπεύθυνοι απέναντι στο θαύμα της κύησης και στην προσμονή του μωρού μας.

Το  μελλοντικό μωρό έχει ανάγκη να νιώσει από την μητέρα του ότι είναι καλοδεχούμενο, ότι είναι αγαπημένο και μοναδικό. Έχει ανάγκη να βιώσει την ασφάλεια, την  γαλήνη και την πληρότητα της μητέρας για να νιώσει ότι και αυτό είναι ασφαλές και  ευτυχισμένο. Η αγάπη της μητέρας του είναι σαν το οξυγόνο που είναι εντελώς απαραίτητο για την  ανάπτυξή του. Η αγάπη δίνει ασφάλεια και αίσθηση  αυτοπεποίθησης  στο έμβρυο, που είναι ο μοχλός για μια δυνατή πορεία στην μετέπειτα ζωή του. 

Τα μηνύματα που μπορούμε να στείλουμε στο ‘μωρό’ μας μέσα από  μια ήρεμη και γαλήνια καθημερινότητα, μέσα από μουσική, τραγούδι, λογάκια και  συναισθήματα αγάπης που νιώθουμε είναι το ποιο όμορφο σχολειό που θα μπορούσε να έχει στην διάθεσή του ένα έμβρυο ώστε να διαπλάσει  μια υγιή  ψυχοσύνθεση.  Ο μη λεκτικός διάλογος με το ‘μωρό’ μας όπως το άγγιγμα της κοιλιάς, το χαλαρό βάδισμα, η βολική θέση ύπνου, βοηθούν πολύ το έμβρυο να νιώσει ότι φροντίζεται.
Τέλος αυτό που είναι σημαντικό και βγαίνει σαν συμπέρασμα είναι ότι αν αρχίσει μια επικοινωνία ,ένας διάλογος της μητέρας με το έμβρυο από νωρίς, λαμβάνοντας υπόψη η μητέρα την νέα ύπαρξη, η σχέση αυτή που αναπτύσσεται είναι η περισσότερο σημαντική  στην μετέπειτα  ζωή του παιδιού .

 Η  σημασία αυτών των ευρημάτων ίσως  λειτουργήσει σαν μια σημαντική γνώση προς όλες τις υποψήφιες μητέρες, ώστε να δώσουν με ευαισθησία ότι ποιο πολύτιμο θεωρούν στο μωρό τους ώστε να μπορέσει να διαμορφώσει τις πρώτες σημαντικές  εγγραφές της  ύπαρξής του.